بریس
بریس Brace یا ارتوز Orthosis نام کلی برای وسایلی است که در اطراف اندام گذاشته و پوشیده میشود تا حرکت اندام را کنترل کرده و یا شکل آن را تحت تاثیر قرار دهد.
علم درست کردن ارتوز و بریس را اورتوتیکز Orthotics یا ارتوپدی فنی و کسی که آنها را میسازد را ارتوتیست Orthotist مینامند.
کسی که ارتوز یا بریس میسازد باید از آناتومی، فیزیولوژی و بیومکانیک بدن اطلاع کافی داشته و به علم مواد و مهندسی هم آگاهی داشته باشد.
مراکز ارتوپدی فنی که ارتوز میسازند معمولا پروتز یا اندام های مصنوعی را هم ساخته و در اختیار افراد قرار میدهند.
تعریف ارتز و کاربردهای آن
ارتز به وسیلهای گفته میشود که میتواند باعث حرکت و یا عدم حرکت عضوی از بدن شود که از نظر عصبی یا عضلانی آسیب دیده است. این وسیلهی کمک پزشکی یک نوع فشار مکانیکی بر روی عضوی از بدن که دچار نقص شده است وارد میکند تا آن عضو از نظر ساختاری و عملکرد بهبود یابد. ارتزها ممکن است به منظورهای مختلفی مورد استفاده قرار گیرند، از جمله مهمترین آنها میتوان به: 1- بیحرکت کردن یا ثابت نگهداشتن اندام و یا مفصل آسیب دیده، 2- کنترل کردن حرکاتی که برای اندام عادی نیستند، 3- محدود کردن حرکتهایی که برای اندام و یا مفصل مضر هستند، 4- تقویت حرکات اندام و یا مفصل شخص، تا اندام یا مفصلی که دچار آسیب شده است بتواند توان خود را بدست بیاورد، 5- حفاظت و حمایت از اندام و یا مفصلی که دچار نقص و عارضه شده است، 6- کاهش سنگینی و بار از روی عضو یا مفصل دیستال، 7- قرار دادن عضو یا مفصل در حالت استراحت، 8- کاهش دردها و التهابات ناشی از آسیبهای وارده به عضو یا مفصل، 9- جلوگیری از حرکت
بریس و ارتوز چه کمکی به بیمار میکند
هدف استفاده از ارتوز و بریس عبارتست از
- کنترل و هدایت، محدود کردن و یا کاملا بیحرکت کردن یک اندام یا یک مفصل یا قسمتی از بدن
- مهار کردن حرکت مفصل در یک جهت و اجازه دادن حرکت در سایر جهات
- کمک به حرکت مفصل
- کمک به بازپروری یک شکستگی بعد از خارج کردن گچ
- تصحیح شکل قسمتی از بدن به منظور بهتر کردن حرکت و کاهش درد
نوعی بریس یا ارتوز ستون فقراتانواع بریس ها
ارتوز و بریس ها از مواد متنوعی مانند پلاستیک، فیبر کربن، فلز، پارچه، چرم و لاستیک ساخته میشود. این وسایل دو نوع کلی دارند
- ارتوز و بریس های از قبل آماده که به اندازه های مختلف و برای اندام های مختلف در داروخانه ها موجود بوده و با نسخه پزشک نوع مورد نیاز بیمار که اندازه اندام او باشد در اختیار وی قرار میگیرد. این بریس ها معمولا به توسط باند های ولکرو به اندام بیمار محکم و فیت میشوند
- ارتوز و بریس هایی که قالب اندام بیمار ساخته میشوند. این وسایل با نسخه پزشک و به توسط ارتوتیست یا همکاران ارتوپدی فنی ساخته میشوند. ارتوپدی فنی این ارتوز ها را طوری میسازد که قالب اندام فرد بوده و اندام در آن احساس راحتی میکند. ساختن این ارتوز ها مستلزم وقت بیشتر برای اندازه گیری اندام، قالب گیری، ساختن، امتحان کردن و پوشیدن است و عموما از نوع ارتوز های پیش ساخته گران تر هستند.
بریس و ارتوز ها را میتوان به دو دسته دیگر هم تقسیم کرد
بریس استاتیک
بریس دینامیک
بریس یا ارتوز های استاتیک
این وسایل موجب بیحرکتی کامل مفاصلی میشود که در درون بریس قرار گرفته اند. این بیحرکتی درد را کاهش داده و زمینه ای را فراهم میاورد تا فشاری به بافت های آسیب دیده اطراف مفصل نیامده و این بافت ها خود را زودتر و بهتر ترمیم کنند.
به علت اینکه این بریس ها حرکت مفصل را بشدت محدود میکنند استفاده از آنها ممکن است کمی آزاردهنده باشد. همچنین استفاده طولانی مدت از آنها ممکن است موجب محدودیت حرکت و خشکی مفضل شود.
بریس یا ارتوز های دینامیک
این وسایل در قسمت هایی از خود لولاهایی دارند. بعد از پوشیدن بریس این لولاها در امتداد مفصل قرار گرفته و اجازه میدهد تا مفصل فقط در یک جهت حرکت کرده و مانع حرکات مفصل در جهات دیگر میگردد.
این ممانعت موجب کاهش درد مفصل شده و همچنین به رباط های اطراف آن اجازه میدهد تا مدتی استراحت کرده و آسیب های خود را ترمیم کنند ولی در عین حال مفصل بر اثر بیحرکتی دچار خشکی نشود.
بریس و ارتوز های اندام فوقانی کدامند
بریس ها یا ارتوزها انواع بسیار مختلف و متنوعی دارند و برای قسمت های مختلف بدن و به اشکال گوناگونی ساخته میشوند. در اندام فوقانی از این بریس ها برای محدود کردن حرکات شانه، آرنج، مچ دست و انگشتان استفاده میشود.
مهمترین بریس های اندام فوقانی عبارتند از
ارتوز شانه Shoulder orthosis SO
این ارتوز در درمان پارگی های روتاتور کاف و همچنین بعد از جراحی آن و یا در دررفتگی های مزمن مفصل آکرومیوکلاویکولر بکار برده میشود
ارتوز فانکشنال بازو Functional arm orthosis
از این ارتوز در درمان شکستگی های تنه استخوان بازو استفاده میشود
ارتوز شانه- آرنج Shoulder- elbow orthosis SEO
این ارتوز ها حرکات شانه و آرنج را محدود میکنند
ارتوز آرنج Elbow orthosis EO
از این ارتوز بعد از اعمال جراحی آرنج و در درمان تنیس البو، گلف البو، بیماری های مادرزادی و آرتروز های آرنج استفاده میشود
ارتوز مچ دست orthosis Wrist
این ارتوز اطراف مفصل مچ دست را حمایت کرده و از آن در درمان سندروم کانال کارپ، تغییر شکل یا دفرمیتی های مچ دست و شکستگی های مچ دست استفاده میشود
ارتوز مچ دست- شست Wrist- thumb orthosis
این ارتوز حرکات مچ دست و شست دست را محدود میکند.
ارتوز مچ دست- دست Wrist- hand orthosis WHO
این ارتوز حرکات مچ دست و مفاصل کف دست را محدود میکند.
ارتوز انگشت Finger orthosis FO
از این ارتوز یا بریس برای حمایت انگشت استفاه میشود و در درمان دررفتگی مفاصل انگشت، انگشت چکشی، تغییر شکل بتونیر، تغییر شکل گردن قو یا سوان نک، انگشت ماشه ای یا تریگر فینگر، روماتیسم مفصلی انگشت و شکستگی ها ی انگشت کاربرد دارد
بریس ها و ارتوز های اندام تحتانی چه انواعی دارند
بریس ها یا ارتوزها انواع بسیار مختلف و متنوعی دارند و برای قسمت های مختلف بدن و به اشکال گوناگونی ساخته میشوند. در اندام تحتانی از این ارتوزها برای محدود کردن حرکات مفصل ران، زانو، مچ پا و مفاصل کوچک کف پا و فرم دهی به کف پا و یا توزیع متناسب فشار در کف پا استفاده میشود.
مهمترین ارتوز های اندام تحتانی عبارتند از
بریس و ارتوز های کف پا Foot orthosis FO
اینها شامل کفی هایی هستند که در داخل کفش قرار داده میشوند تا فشار وارد آمده به نقاط مختلف کف پا را به طور یکنواخت توزیع کرده و مانع بروز درد شوند.
انواع دیگر این ارتوز ها برای صاف کردن و در امتداد قرار دادن مفاصل کف پا و انگشتان پا مورد استفاده قرار میگیرند.
ورزشکارانی که زیاد راه میروند، افراد مبتلا به دیابت و کسانی که دچار تغییراتی در شکل انگشتان پا یا کف پا هستند از این ارتوز ها استفاده میکنند
ارتوز برای صافی کف پا
ارتوز برای درد زیر پنجه پا
ارتوز برای درد پاشنهارتوز مچ پا- کف پا Ankle-foot orthosis AFO
این نوع بریس ها معمولا از پلاستیک پلی پروپیلن و به شکل L ساخته شده و کاملا پشت ساق و کف پا را میپوشانند. قسمتی که در پشت ساق قرار میگیرد با باندهای ولکرو به اندام متصل میشود.
قسمت کفی ارتوز ممکن است کاملا نازک درست شود بطوریکه فرد بتواند آن پای خود را همراه با ارتوز درون کفش قرار دهد. ارتوز های مچ پا- کف پا ممکن است استاتیک باشند و یا بصورت دینامیک و همراه با یک لولا در امتداد مفصل مچ پا ساخته شوند.
هدف استفاده از این ارتوز معمولا بیحرکت کردن یا تحت کنترل درآوردن حرکات مفصل مچ پا است.
این ارتوز ها معمولا در کسانی که نمیتوانند مچ پای خود را در وضعیت مناسب قرار دهند، به علت فلج عصبی یا عضلانی نمیتوانند مچ پای خود را بالا بیاورند و یا در کسانی که به علت آرتریت یا آرتروز یا آسیب های وارده مچ پا (آسیب های استخوان، رباط یا تاندون ها) درد زیادی در مچ دارند استفاده میشود.
ارتوز مچ پا- کف پا شایعترین نوع ارتوزی است که استفاده میشود بطوریکه حدود یک چهارم کل ارتوز های ساخته شده از این نوع هستند.
ارتوز زانو Knee orthosis KO
این بریس یا ارتوز در اطراف زانو بسته شده و تا حدودی به بالاتر و پایین تر از زانو هم رفته و هدف از آن حمایت مفصل است. این بریس غالبا دینامیک بوده و لولاهایی در دو طرف دارد که اجازه حرکت لولایی را به زانو میدهد.
از این بریس در آرتروز های زانو و یا در آسیب های رباط های آن و یا بعد از اعمال جراحی زانو و به منظور حمایت آن استفاده میشود.
بریس زانو میتواند ران و ساق را در امتداد مناسب قرار داده و از انحرافات جانبی مفصل زانو جلوگیری کرده و پایداری نسبی به آن بدهد
ارتوز زانو- مچ پا- کف پا Knee- ankle- foot orthosis KAFO
این نوع بریس از بالای ران تا کف پای بیمار را دربر گرفته و موجب بیحرکتی کامل یا کنترل بعضی حرکات مفاصل زانو و مچ پا میشود.
از این نوع بریس یا ارتوز در انواع فلج ها (مانند پولیومیلیت یا فلج اطفال)، شلی و لاکسیته رباط ها، آرتریت ها و یا شکستگی های اندام تحتانی استفاده میشود.
ارتوز هیپ- زانو- مچ پا- کف پا Hip- knee- ankle-foot orthosis
این ارتوز موجب کنترل حرکات مفاصل ران، زانو و مچ پا میشود
بریس ها و ارتوز های ستون فقرات چه انواعی دارند
بریس های ستون مهره میتوانند یک یا چند قسمت از آن را بیحرکت کنند. از این بریس ها در درمان آسیب های ستون مهره، درمان انحرافات آن و بعد از جراحی های ستون فقرات استفاده میشود. مهمترین این بریس های عبارتند از:
- از بریس یا ارتوز های گردنی (گردنبند طبی) برای بیحرکت کردن ستون مهره ای گردنی استفاده میشود. از بریس های گردنی نرم معمولا در درمان دردهای گردنی استفاده میشود. بریس های گردنی سخت در درمان هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای کاربرد دارند. بریس گردنی یا گردنبند فیلادلفیا نوعی بریس گردنی سخت است.
بریس گردنی نرم
بریس فیلادلفیا
- بریس هالو Halo brace نوعی ارتوز گردنی- سینه ای Cervico Thoracic Orthosis CTO است که در درمان شکستگی های ستون مهره گردنی مورد استفاده قرار میگیرد.
- بریس مینروا نوعی بریس گردنی- سینه ای- کمری است. این بریس موجب بیحرکتی کامل گردن شده و در آسیب های ویپلش و یا شکستگی های مهره های گردنی و اعمال جراحی فیوژن مهره های گردنی از آنها استفاده میشود
- بریس های میلواکی Milwaukee brace هم نوعی بریس گردنی- سینه ای- کمری- خاجی Cevico Thoraco Lumbo Sacral Orthosis CTLSO است.
- بریس بوستون نوعی بریس گردنی- سینه ای- کمری- خاجی Cevico Thoraco Lumbo Sacral Orthosis CTLSO است که در درمان اسکولیوز کودکان از آن استفاده میشود. این بریس پلاستیکی بوده و قسمت فلزی ندارد و از آن میتوان به راحتی در زیر لباس استفاده کرد. از این بریس بیشتر در تصحیح اسکولیوز در ستون مهره ای کمری و سینه ای استفاده میشود.
- ارتوز توراکولومبار Thoracolumbar spinal orthosis TLSO یک جلیقه پلاستیکی است که دورتادور تنه را گرفته و یا میتواند بصورت کمربند یا کرست های طبی با نوارهای فلزی باشد. این ارتوز ستون مهره سینه ای و کمری را بیحرکت کرده و در درمان شکستگی های ستون مهره بکار برده میشود. از این بریس ها همچنین در درمان اسکولیوز استفاده میشود.
- ۹۹/۱۰/۲۶